Monumenten

Swindermanspoortje

In de Scholestraat staat een leuk poortje, dat in de volksmond nog altijd het Swindermanspoortje wordt genoemd. Vanwaar die naam? Dat heeft alles te maken met de kanunnik Harmen van Swinderen, die omstreeks het midden van de zestiende eeuw was verbonden aan het kapittel van de Sint Clemenskerk in Steenwijk. Zijn ouders waren Johan van Swinderen en Mechteld, die woonden op de hoeve Businge, even bui- ten de stadsgracht tussen de Gasthuis- en Woldpoort. Mogelijk zal Harmen gestudeerd hebben aan de Steenwijker kapittelschool en is hij daarna geestelijke geworden. Zo was hij tege-lijkertijd pastoor te Vledder en kanunnik in Steenwijk. Beide ambten waren moeilijk te combineren, maar in zijn tijd namen het niet zo nauw met de regels en liet men een van de beide ambten vaak door een plaatsvervanger uitoefenen. Harmen van Swinderen stierf in 1560. Na opening van zijn testament bleek dat hij twee huizen had bij de Kleine Kerk en dat hij nog verschillende jaarlijkse renten had bestemd voor een liefdadig doel en het onderhoud van de in 1627 gestichte school te financieren. In de vier kamers die de huizen telden konden acht armlastige burgers worden onderge- bracht, in elke kamer. Zij mochten daar gratis wonen en ontvingen bovendien een uitke- ring uit de renten die Harmen had gelegateerd. De uitvoering van het testament was opgedragen aan het stadsbestuur, dat spoedig een reglement opstelde over de wijze waarop de goederen beheerd moesten worden. In zo'n geval werd er dan een provisor aangesteld, die werd belast met het bestuur van de Swindermanstichting. Niet iedereen kwam in aanmerking voor deze vorm van onderdak: de toekomstige bewoner moest ge- boren burger of burgeres van Steenwijk zijn, een tot dan toe deugdzaam Leven geleid hebben en bejaard zijn. Als taken kreeg hij mee dat hij tot God moest bidden en dan- ken voor de gemeenschappelijke welvaart, zoals zij die van aalmoezen leefden betaam- de. Na vele eeuwen bleek eerst in 1979 (!) dat zich voor een vrijgekomen 'proeve' of uitkering geen gegadigde meer had ge-meld. De gemeenteraad besloot daarom op 13 december van dat jaar voortaan geen pogingen meer te doen om nog vrijge-komen proeven opnieuw toe te kennen. Daarmee kwam een einde aan.