Joodse begraafplaats Eesveenseweg
Dieptol.
Dieptol was de door de opslaghouder in de Meenthe - de inwoners die het recht van
opslag hadden, d.w.z. die gerechtigd waren daar het vee te laten weiden -
verschuldigde bijdrage in de kosten van het graven van het Steenwijkerdiep. Aan de
heffing van dit diepgeld heeft een besluit van de Raad en Meenthe van 26 mei 1630
ten grondslag gelegen.
De heffing van tolgelden voor het bevaren van het Steenwijkerdiep werd destijds
eveneens Dieptol genoemd.
© Copyright 2024 | Albert
Het bestuur van de stad Steenwijk probeerde rond 1720 meer joodse kooplieden naar Steenwijk
te halen, om de handel te stimuleren. Dit hielp echter weinig toch kwamen er in 1800 meerdere
Joodse gezinnen vestigden. Deze doden werden eerst begraven op de joodse begraafplaats aan
de Schapendrift ten zuiden van Noordwolde, later werd in 1795 begraven in Steenwijk op de
joodse begraafplaats aan de Eesveenseweg, echter in 1807 en in 1860 en voor laatst in 1911 is
deze uitgebried.
In 1796 na de burger gelijkstelling ( Gelijke rechten als alle andere burgers) nam het aan joden
snel toe in Steenwijk. Aan het begin van de negentiende eeuw werden de godsdienstoefeningen
gehouden in een privéhuis in Steenwijk.
In 1813 werd een kamer aangekocht in de Gasthuisstraat, die zes jaar later gerenoveerd werd en
uitgebreid tot een echte synagoge. In de vijftiger jaren van de negeniende eeuw leide een intern
conflict over vernieuwingen tot een scheuring binnen de gemeente.
De hereniging in 1869 was aanleiding tot de bouw van een nieuwe synagoge eveneens in de
Gasthuisstraat, op de hoek van de Kornputsingel.
De kinderen kregen aanvankelijk joods onderwijs in een lokaal van de stedelijke school, in 1849 werd een eigen
schoolgebouw opgetrokken. Nog in 1917 werd naast de synagoge een nieuwe joodse school ingericht. Behalve de
kerkenraad, het kerkbestuur en een penningmeester voor het Heilige Land waren in Steenwijk diverse genootschappen
en verenigingen voor o.a. het begrafenis-wezen, zorg voor het interieur van de synagoge en Tora studie. De
economische situatie van de Steenwijkse joden was over het algemeen goed, zij waren voornamelijk actief in de
(textiel) handel en de vleeshouwerij. Ook een grote specerijenhandel had een joodse eigenaar. Een aantal joden uit
Steenwijk nam deel aan het stads- en provinciaal bestuur.
Tijdens de Duitse bezetting werden in Steenwijk dezelfde anti-joodse maatregelen genomen als in de rest van ons
land.
In september 1942 werd een aantal joden in een werkkamp bij Staphorst ondergebracht en tewerk-gesteld. Bijna de
helft van de joodse inwoners van Steenwijk heeft de oorlog weten te overleven, meestal in onderduik. De overigen
werden naar de kampen in het Oosten gedeporteerd en zijn daar omgekomen.
De synagoge en het interieur zijn in de oorlog behouden gebleven, ondanks het feit dat het gebouw als opslag gebruikt werd. Ook de rituele voorwerpen en
de Tora-rollen bleven bewaard.
Na de oorlog werd het joodse leven in Steenwijk korte tijd hervat, maar de synagoge werd niet re-gelmatig meer gebruikt. In 1948 werd het gebouw verkocht
en uiteindelijk gesloopt.
Een deel van de rituele voorwerpen werd aan het Joods Historisch Museum geschonken.
De joodse gemeente werd in 1964 opgeheven en bij die van Zwolle gevoegd.
De plaatselijke overheid draagt tegenwoordig zorg voor de joodse begraafplaats aan de Eesveenseweg. Een project, waarbij 180 grafstenen onder auspiciën
van de stichting Beth Chaim gerestaureerd werden, is in junie 2001 afgesloten. Het reinigingshuisje op de begraafplaats werd in 1985 herbouwd.
In de gevel bevindt zich een gedenksteen voor de joodse inwoners van Steenwijk die de oorlogsjaren niet overleefden. In september 2005 werd op de hoek
van de Van den Kornputsingel en de Gasthuisstraat een monument onthuld voor de 51 omgekomen joodse inwoners van Steenwijk.
In oktober 2007 werd er aan de gevel van een bankgebouw op diezelfde hoek, waar tot 1952 de synagoge stond, een gedenkplaat onthuld ter herinnering
aan deze synagoge.
In Willemsoord, en in de jaren twintig van de negentiende
eeuw in Steenwijkerwold gestichte armenkolonie, was een
aparte joodse buurt, de Jodenpol genaamd.
Deze joodse gemeenschap, die tussen 1830 en 1890
bestond, had een synagoge, een joodse school en een
begraafplaats, gelegen aan De Pol, nabij de huidige Prins
Willem Alexanderstraat.
De begraafplaats wordt door de overheid van Steenwijk
onderhouden.
Ook in de nabij gelegen plaatsen Oldemarkt en Kuinre
woonden gedurende de negentiende eeuw enige joodse
gezinnen.
Aantal joden in Steenwijk en omgeving:
1795 --32 1809 --78 1840 --284 1869 -- 199
1899--224 1930--123 1951--23
Het monument.
Vorm en materiaal. Het monument op de Joodse
begraafplaats in Steenwijk (gemeente Steenwijkerland) is
een natuurstenen gedenk-steen.
Tekst.
De tekst op de gedenksteen luidt: 'TER NAGEDACHTENIS
AAN DE47 ISRAËLITISCHE STADSGENOTEN DIE NIET
TERUGKEERDEN 1940-1945.'
Wijziging.
Oorspronkelijk bevond het monument zich in de synagoge.
In 1952 is het gedenkteken overgebracht naar de
begraafplaats en ingemetseld boven de ingang van het
metarehuisje.
De geschiedenis.
Het monument op de Joodse begraafplaats in Steenwijk
(gemeente Steenwijkerland) is opgericht ter nagedachtenis
aan de joodse medeburgers die tijdens de Tweede
Wereldoorlog door de bezetter zijn gedeporteerd en
omgebracht.
Op de plaquette staat vermeld dat er 47 joodse
medeburgers zijn omgekomen tijdens de oorlog. Uit
onderzoek van de heer Jan van Rossum blijkt dat het
echter om 51 slachtoffers gaat. Het is niet precies bekend
welke joodse oorlogsslachtoffers in 1948 met dit
monument werden herdacht.
Onthulling. Het monument is onthuld in 1948.
Joodse begraafplaats
Adres: Eesveenseweg Website: Beheerder Nerderlands Israëlisch Kerkgenootschap NIK
Joodse begraafplaats Eesveenseweg
Dieptol.
Dieptol was de door de opslaghouder in de
Meenthe - de inwoners die het recht van opslag
hadden, d.w.z. die gerechtigd waren daar het vee te
laten weiden - verschuldigde bijdrage in de kosten
van het graven van het Steenwijkerdiep. Aan de
heffing van dit diepgeld heeft een besluit van de
Raad en Meenthe van 26 mei 1630 ten grondslag
gelegen.
De heffing van tolgelden voor het bevaren van het
Steenwijkerdiep werd destijds eveneens Dieptol
genoemd.
© Copyright 2024 | Albert
Het bestuur van de stad
Steenwijk probeerde rond 1720
meer joodse kooplieden naar
Steenwijk te halen, om de handel
te stimuleren. Dit hielp echter
weinig toch kwamen er in 1800
meerdere Joodse gezinnen
vestigden. Deze doden werden
eerst begraven op de joodse
begraafplaats aan de
Schapendrift ten zuiden van
Noordwolde, later werd in 1795
begraven in Steenwijk op de joodse begraafplaats aan
de Eesveenseweg, echter in 1807 en in 1860 en voor
laatst in 1911 is deze uitgebried.
In 1796 na de burger gelijkstelling ( Gelijke rechten als
alle andere burgers) nam het aan joden snel toe in
Steenwijk. Aan het begin van de negentiende eeuw
werden de godsdienstoefeningen gehouden in een
privéhuis in Steenwijk.
In 1813 werd een kamer aangekocht in de
Gasthuisstraat, die zes jaar later gerenoveerd werd en
uitgebreid tot een echte synagoge. In de vijftiger jaren
van de negeniende eeuw leide een intern conflict over
vernieuwingen tot een scheuring binnen de gemeente.
De hereniging in 1869 was aanleiding tot de bouw van
een nieuwe synagoge eveneens in de Gasthuisstraat,
op de hoek van de Kornputsingel.
De kinderen kregen aanvankelijk
joods onderwijs in een lokaal van
de stedelijke school, in 1849
werd een eigen schoolgebouw
opgetrokken. Nog in 1917 werd
naast de synagoge een nieuwe
joodse school ingericht. Behalve
de kerkenraad, het kerkbestuur
en een penningmeester voor het
Heilige Land waren in Steenwijk
diverse genootschappen en
verenigingen voor o.a. het
begrafenis-wezen, zorg voor het
interieur van de synagoge en Tora studie. De
economische situatie van de Steenwijkse joden was
over het algemeen goed, zij waren voornamelijk actief
in de (textiel) handel en de vleeshouwerij. Ook een
grote specerijenhandel had een joodse eigenaar. Een
aantal joden uit Steenwijk nam deel aan het stads- en
provinciaal bestuur.
Tijdens de Duitse bezetting werden in Steenwijk
dezelfde anti-joodse maatregelen genomen als in de
rest van ons land.
In september 1942 werd een aantal joden in een
werkkamp bij Staphorst ondergebracht en tewerk-
gesteld. Bijna de helft van de joodse inwoners van
Steenwijk heeft de oorlog weten te overleven, meestal
in onderduik. De overigen werden naar de kampen in
het Oosten gedeporteerd en zijn daar omgekomen.
De synagoge en het interieur zijn in de oorlog
behouden gebleven, ondanks het feit dat het gebouw
als opslag gebruikt werd. Ook de rituele voorwerpen en
de Tora-rollen bleven bewaard.
Na de oorlog werd het joodse leven in Steenwijk korte
tijd hervat, maar de synagoge werd niet re-gelmatig
meer gebruikt. In 1948 werd het gebouw verkocht en
uiteindelijk gesloopt.
Een deel van de rituele voorwerpen werd aan het Joods
Historisch Museum geschonken.
De joodse gemeente werd in 1964 opgeheven en bij die
van Zwolle gevoegd.
De plaatselijke overheid draagt tegenwoordig zorg voor
de joodse begraafplaats aan de Eesveenseweg. Een
project, waarbij 180 grafstenen onder auspiciën van de
stichting Beth Chaim gerestaureerd werden, is in junie
2001 afgesloten. Het reinigingshuisje op de
begraafplaats werd in 1985 herbouwd.
In de gevel bevindt zich een gedenksteen voor de
joodse inwoners van Steenwijk die de oorlogsjaren niet
overleefden. In september 2005 werd op de hoek van
de Van den Kornputsingel en de Gasthuisstraat een
monument onthuld voor de 51 omgekomen joodse
inwoners van Steenwijk.
In oktober 2007 werd er aan de gevel van een
bankgebouw op diezelfde hoek, waar tot 1952 de
synagoge stond, een gedenkplaat onthuld ter
herinnering aan deze synagoge.
In Willemsoord, en in de jaren twintig van
de negentiende eeuw in Steenwijkerwold
gestichte armenkolonie, was een aparte
joodse buurt, de Jodenpol genaamd.
Deze joodse gemeenschap, die tussen
1830 en 1890 bestond, had een synagoge,
een joodse school en een begraafplaats,
gelegen aan De Pol, nabij de huidige Prins
Willem Alexanderstraat.
De begraafplaats wordt door de overheid
van Steenwijk onderhouden.
Ook in de nabij gelegen plaatsen
Oldemarkt en Kuinre woonden gedurende
de negentiende eeuw enige joodse
gezinnen.
Aantal joden in Steenwijk en omgeving:
1795 --32 1809 --78 1840 --284
1869 -- 199 1899--224 1930--123
1951--23
Het monument.
Vorm en materiaal. Het monument op de
Joodse begraafplaats in Steenwijk
(gemeente Steenwijkerland) is een
natuurstenen gedenk-steen.
Tekst.
De tekst op de gedenksteen luidt: 'TER
NAGEDACHTENIS AAN DE47
ISRAËLITISCHE STADSGENOTEN DIE
NIET TERUGKEERDEN 1940-1945.'
Wijziging.
Oorspronkelijk bevond het monument zich
in de synagoge. In 1952 is het
gedenkteken overgebracht naar de
begraafplaats en ingemetseld boven de
ingang van het metarehuisje.
De geschiedenis.
Het monument op de Joodse
begraafplaats in Steenwijk (gemeente
Steenwijkerland) is opgericht ter
nagedachtenis aan de joodse
medeburgers die tijdens de Tweede
Wereldoorlog door de bezetter zijn
gedeporteerd en omgebracht.
Op de plaquette staat vermeld dat er 47
joodse medeburgers zijn omgekomen
tijdens de oorlog. Uit onderzoek van de
heer Jan van Rossum blijkt dat het echter
om 51 slachtoffers gaat. Het is niet
precies bekend welke joodse
oorlogsslachtoffers in 1948 met dit
monument werden herdacht.
Onthulling. Het monument is onthuld in
1948.
Joodse begraafplaats
Adres: Eesveenseweg Website: Beheerder Nerderlands Israëlisch Kerkgenootschap NIK
